Mông Cổ xâm lăng lần thứ nhất:

Năm 1257 sau khi đã chiếm hết nước tàu, Mông Cổ do Thành Cát Tư Hãn cầm đầu liền mưu tính xâm chiếm miền nam. Cuối năm 1257 quân Mông Cổ do Ngột Lương Hợp Thai chỉ huy đánh chiếm được nước Đại Lý. Ngột Lương Hợp Thai cử ba sứ giả đến Thăng Long thuyết phục vua nhà Trần hàn phục. Vua Thái Tôn không những bác bỏ yêu sách của Ngột Lương Hợp Thai, lại còn bắt giam sứ giả của họ lại, khiến cho Ngột Lương Hợp Thai vô cùng tức giận. Tháng 1 năm 1258 Ngột Lương Hợp Thai chia quân hai ngả đánh chiếm được Thăng Long. Đích thân Trần Thái Tông và Trần Thánh Tông dẫn quân lên nghênh địch tại Bình Lệ Nguyên, Nhưng vì quân Nguyên mới sang khí thế quá hăng, quân ta chống không nổi, phải rút quân về Sơn Tây. Ngột Lương Hợp Thai kéo quân vào Thăng Long chưa đầy 1 tháng thì bị thiếu lương thực nên tinh thần quân sĩ đã bắt đầu lung lây. Nhân cơ hội đó quân ta phản công ở Đông Bộ Đầu (Từ Liêm-Hà Nội). Quân Mông Cổ thua phải rút khỏi Thăng Long chạy về Vân Nam.

Mông Cổ xâm lăng lần thứ hai:

27 năm sau vua Mông Cổ là Hốt Tất Liệt diệt được Nam Tống là lập ra nhà Nguyên. Cuối năm 1284 Hốt Tất Liệt liền phái hoàng tử Thoát Hoan và tướng Toa Đô mang quân chia hai đường nam, bắc tràn qua nước ta. Cũng tương tự như lần thứ nhất quân Nguyên với hơn 50 vạn quân, chỉ khoảng 20 ngày sau khi vượt qua biên giới, quân Nguyên đã chiếm được thành Thăng Long.

Quân ta lại dùng chiến thuật vườn không nhà trống để quân địch không có lương ăn và bị bệnh dịch do không hợp thủy thổ bản địa. Năm 1285 quân ta tổ chức phản công, bắt giết được Toa Đô. Thoát Hoan chạy về bắc cùng với tàn quân.

Mông Cổ xâm lăng lần thứ ba:

Quân Nguyên vẫn không từ bỏ mộng tưởng xâm lược nước ta, nên quân Nguyên chỉnh đốn quân ngũ, bổ sung lực lượng, đóng tàu chiến, huy động lương thực để trở lại đánh Đại Việt lần thứ ba. Tháng 12 năm 1287 Thoát Hoan cùng với các tướng Toa Đô và Ô Mã Nhi mang đại quân sang đánh nước ta. Giống như 2 lần trước, quân Nguyên mau chóng đánh tan quân Đại Việt cả trên bộ lẫn trên biển và chiếm được Thăng Long một cách dễ dàng, nhưng giống như hai lần trước quân lại bị đói, do  quân ta đã đánh chận các tàu chuyên chở lương thực.

Vua Nhân Tông triệu tập hội nghị Diên Hồng để hỏi ý kiến quốc dân. Các vị bô lão đều đồng thanh quyết chiến. Vì sợ mắc bẩy giống như hai lần trước, quân Nguyên bỏ Thăng Long rút về Vạn Kiếp, nhân cơ hội này quân ta phản công lớn. Quân ta tiêu diệt hoàn toàn thủy quân của quân Nguyên tại sông Bạch Đằng. Một lần nửa Thoát Hoan phải trốn chạy về bắc.