Thụy My - Theo tin từ một nhóm tư vấn Mỹ được các hãng tin AFP và Reuters đưa lại hôm nay 12/09/2013, dường như Bắc Triều Tiên đã cho tái khởi động một lò phản ứng nguyên tử tại nhà máy sản xuất plutonium Yongbyon, qua đó chế độ Bình Nhưỡng sẽ đẩy nhanh được chương trình vũ khí hạt nhân. Đây là một cú đánh mới vào cộng đồng quốc tế đang cố thuyết phục Bình Nhưỡng từ bỏ tham vọng nguyên tử, đổi lấy việc hòa nhập vào cộng đồng quốc tế.

Viện nghiên cứu Mỹ-Hàn của trường đại học Johns-Hopkins khẳng định, một bức ảnh chụp được qua vệ tinh hôm 31/8 cho thấy hơi nước bốc lên từ một tòa nhà nằm cạnh một lò phản ứng nguyên tử có năng lực 5 megawatt, thuộc nhà máy hạt nhân Yongbyon. Trên blog của viện này mang tên 38 North, hai nhà nghiên cứu Nick Hansen và Jeffrey Lewis báo động, Bắc Triều Tiên « hình như đã tái khởi động lò phản ứng ».

Lò phản ứng này có khả năng sản xuất ra 6 ký lô plutonium một năm, đủ để chế tạo ra một quả bom nguyên tử. Ông Jeffrey Lewis nhấn mạnh, Bình Nhưỡng đang muốn tăng cường quy mô kho vũ khí hạt nhân của họ, và bình luận : « Điều này giúp Bắc Triều Tiên thêm sức nặng trong thương lượng, và khiến chúng ta cảm thấy khẩn trương hơn ».

Hồi tháng Tư năm nay, Bắc Triều Tiên đã loan báo là sẽ tái khởi động lò phản ứng trên đây, vốn bị ngưng hoạt động từ năm 2007 trong khuôn khổ một hiệp định quốc tế được Hoa Kỳ ủng hộ.

Phát hiện của cơ quan nghiên cứu trên được loan báo vào lúc quan hệ vốn sóng gió của các nước trên thế giới với Bắc Triều Tiên đã trở nên dịu nhẹ hơn, sau giai đoạn căng thẳng do Bình Nhưỡng thử nguyên tử lần thứ ba hồi tháng Hai. Các chuyên gia ngoại quốc không thể xác định được quả bom đã phát nổ trong đường hầm được chế tạo bằng plutonium – như hai lần thử nguyên tử trước đó vào các năm 2006 và 2009 – hay là bằng uranium.

Bình Nhưỡng có lượng plutonium dự trữ đủ để chế tạo ra sáu quả bom hạt nhân, sau khi đã sử dụng một phần cho việc thử nguyên tử. Tháng trước, Viện Khoa học và An ninh Quốc tế (Isis) nhấn mạnh, chế độ Bình Nhưỡng dường như đã tăng được gấp đôi năng lực làm giàu uranium tại nhà máy Yongbyon.

Khi Bắc Triều Tiên tiết lộ sự hiện hữu của nhà máy này vào năm 2010, nhân chuyến viếng thăm của một nhà khoa học Mỹ, tòa nhà trên đây có khoảng 2.000 máy ly tâm để làm giàu uranium, mà theo Bình Nhưỡng là nhằm cung cấp cho một nhà máy điện hạt nhân. Nhưng Washington, Seoul và các đồng minh tin rằng Bắc Triều Tiên sử dụng uranium đã được làm giàu để chế tạo vũ khí nguyên tử. Và Isis ước tính nhà máy Yongbyon có khả năng sản xuất đến 68 ký lô uranium làm giàu một năm, đủ để chế tạo ra ít nhất ba quả bom hạt nhân.

Những ảnh chụp khác từ vệ tinh hồi tháng Năm cho thấy Bắc Triều Tiên đã gần hoàn tất việc xây dựng một lò phản ứng nguyên tử nước nhẹ, có thể cung cấp năng lượng cho nước này.

Trong những tuần lễ gần đây, Bắc Triều Tiên đã bày tỏ mong muốn tái lập cuộc thương lượng sáu bên về chương trình hạt nhân, với sự tham gia của Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Nga, Trung Quốc và Nhật Bản. Nhưng cả Washington lẫn Seoul đều nhấn mạnh, điều cần thiết là Bình Nhưỡng phải luôn sẵn sàng cho mọi cuộc tiếp xúc chính thức về hồ sơ này.

Khi hành động ngược lại bằng cách cho tái khởi động lò phản ứng nguyên tử, Bắc Triều Tiên tiếp tục theo đuổi chính sách dùng hồ sơ hạt nhân gây áp lực để đạt được sự nhượng bộ của các bên liên quan, vốn mang lại kết quả trong quá khứ.

Ông Yang Moo Jin, giáo sư trường đại học nghiên cứu Bắc Triều Tiên tại Seoul nhận định : « Không rõ là Bình Nhưỡng có thực sự tái khởi động lò phản ứng nguyên tử, hay làm ra vẻ như thế. Nhưng chiến lược của họ không thay đổi : gây áp lực lên Washington để đạt được đối thoại ».

Tuy vậy Glyn Davis, nhà ngoại giao Mỹ chuyên về Bắc Triều Tiên hôm thứ Ba 10/9 khẳng định Hoa Kỳ vẫn duy trì quan điểm. Ông tuyên bố tại Seoul : « Chúng tôi đòi hỏi những dấu hiệu thành thật nơi Bắc Triều Tiên, về trung tâm của tiến trình thương lượng sáu bên, tức là việc giải trừ hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên một cách hòa bình ».

Theo Isis, cần phải mất từ hai đến ba năm để lò phản ứng có thể sản xuất ra lượng nhiên liệu plutonium. Cho dù Hoa Kỳ đang bận rộn với cuộc khủng hoảng Syria, nhưng vẫn không bỏ quên hồ sơ nguyên tử Bắc Triều Tiên.Ông Paul Carroll của Ploughshares Fund, một trung tâm nghiên cứu về vấn đề an ninh nhận xét : « Việc tái khởi động các lò phản ứng không thực sự là một ngạc nhiên. Chính quyền Mỹ có lẽ đã tính đến điều này từ lâu rồi ».